Z Ameryki do wejherowskiego Muzeum
Tym razem 25 września 2017 r. Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej popularyzowało stan amerykańskich badań naukowych na temat osadnictwa kaszubskiego na terenie Stanów Zjednoczonych. Gościliśmy panią dr Anne Gurnack- emerytowaną profesor Uniwersytetu Wisconsin- Parkside z USA, która wygłosiła interesujący wykład pt. „ Jones Island Kaszube Fishermen,” wzbogacony pokazem slajdów.
Przedmiotem jej dociekań naukowych jest historia rybaków kaszubskich z niewielkiej Wyspy Jonesa, położonej na Jeziorze Michigan w Stanie Wisconsin. Pierwszym Kaszubą, który osiedlił się w latach sześćdziesiątych XIX w. na Wyspie Jonesa był Walenty Struck. W 1872 r. przybyli kolejni emigranci z Półwyspu Helskiego: Jakub Muza z żoną, Jan Stein z żoną, Michał Budzisz i Andrzej Kohnke. W 1874 r. dołączyli do nich Jan Bolda, Aleks Golla, Andrzej Budzisz, a w 1882 r. August Budzisz ze wsi Ceynowa ( obecnie Chałupy).
Pierwsze lata rybaków kaszubskich na amerykańskiej ziemi były bardzo trudne. Błotnista, prawie dziewicza Wyspa Jonesa nie zachęcała do osiedlania się, ale tu odnaleźli amerykański odpowiednik kaszubskiej przyrody i szanse na kontynuowanie dotychczasowego sposobu życia jako rybacy. Kaszubi, którzy osiedlili się na wyspie nie dopełnili w sądach formalności dotyczących prawa nabycia działek.
Od 1902 r., po przegranych procesach z Illinois Steel Company (Korporacją Stali Illinois) -prawnym właściciel działek - rybacy kaszubscy zostali przymuszani do opuszczania wyspy. Osiedlali się na stałym lądzie w Milwaukee. Na wyludniającej się wyspie powstały zakłady przemysłowe i port.
Dziś, potomków Kaszubów z Jones Island, rozproszonych po USA, łączą coroczne zjazdy, organizowane na niewielkim skrawku wyspy zwanym Kaszubskim Parkiem. Świadkiem ciągłości trwania historii kaszubskiej na tej ziemi są dwie wierzby zasadzone jeszcze przez pierwszych emigrantów, w cieniu których spotykają się ich potomkowie.
Wystąpieniu dr Gurnack towarzyszyła wystawa fotograficzna przedstawiająca życie codzienne rybaków z Jones Island. Te historyczne fotografie z początku XX wieku Muzeum pozyskało bezpłatnie z Milwaukee Public Library dzięki ogromnej przychylności jej dyrektor Pauli Kiely.
Niezwykła i stosunkowo mało znana historia Kaszubów z Jones Island przyciągnęła do Muzeum wiele osób z różnych środowisk m.in.: studentów etnofilologii kaszubskiej z Uniwersytetu Gdańskiego z dr Justyną Pomierską, dr Maję Dziedzic, dr Aleksandrę Kurowską- Susdorf, Blanche Krbechek- tłumaczkę literatury kaszubskiej na język angielski, Stanisława Frymarka - znawcę problematyki emigracji kaszubskiej, przedstawicieli rodziny Konkol, których przodkowie wyemigrowali do Milwaukee, przewodników turystycznych oraz młodzież z Liceum Ogólnokształcącego "Collegium Gedanense" i z I Liceum Ogólnokształcącego im. Króla Jana Sobieskiego z Wejherowa, a także uczniów Szkoły Społecznej im. Janusza Korczaka w Wejherowie.
Na zakończenie swego wystąpienia Prelegentka przekazała na ręce dyrektora Muzeum Tomasza Fopke cenny dokument – deklarację, podpisaną przez burmistrza Miasta Milwaukee Toma Barrentta, ustanawiającą „Jones Island Day ( Dzień Wyspy Jonesa)” na 25 września, by podkreślić rangę współpracy z wejherowskim Muzeum - upamiętnić datę otwarcia wystawy i wystąpienia dr Gurnack.
Amerykańska badaczka przekazała również cenne opracowania naukowe dotyczące Kaszubów zza oceanu. Ofiarowała publikacje Ruthy Kriehn „ The fisherfolk of Jones Island ”oraz opracowanie Johna Gurdy pt. „Change at the River Mouth: Ethnic Succession on Milwaukee's Jones Island, 1700 to 1922”.
Dyrektor Tomasz Fopke podziękował dr Gurnack za bardzo interesujące wystąpienie i za wyjątkowe wyróżnienie wejherowskiego Muzeum, a w dowód wdzięczności wręczył albumy fotograficzne promujące piękno województwa pomorskiego.
Wydarzenie koordynowała kustosz Janina Kurowska.
