Wokół kaszubskiego stołu. VIII Sabat Kaszubski w Wejherowie
W sobotę piątego marca, w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie odbył się VIII Sabat Kaszubski, którego główną ideą jest promocja dokonań płci niewieściej oraz ukazywanie świata jej oczyma na Kaszubach. Poprzednie edycje tego wydarzenia realizowane były wokół różnej tematyki, choćby: Kobiety w Kulturze (2015), Etno inspiracje – etno fascynacje – kaszubskie wzornictwo ludowe wczoraj i dziś (2018), Dom jako dziedzictwo materialne i niematerialne Kaszub (2019), W to mi graj! (2020)... Tegoroczny Sabat przeprowadzony został pod hasłem Wokół kaszubskiego stołu. Wśród licznie zgromadzonych gości nie zabrakło Starosty Wejherowskiego Gabrieli Lisius oraz prezesa oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Wejherowie, Mirosława Gaffki. Wydarzenie otworzył występ wokalny Natalii Modzelewskiej.
Jak co roku, pierwsza część imprezy zarezerwowana była na sesję popularnonaukową, w tegorocznej edycji dotyczącą zagadnień związanych z: kuchnią, strojem oraz zwyczajami „przy kaszubskim stole”. Konferencję otwierało wystąpienie znanego blogera, kucharza oraz propagatora kuchni kaszubskiej – Rafała Nowakowskiego. Autor zwrócił uwagę na wielokulturowy wymiar kuchni kaszubskiej oraz na fakt, iż jej bogactwo ciągle jeszcze nie zostało w pełni odkryte. Wokół kuchni kaszubskiej krąży wiele stereotypów i mitów.
Następnie była prezentacja Mateusza Szuby (Dział Rękopisów i Starodruków, MPiMK-P w Wejherowie) pt. „Kuchnia na Pomorzu w średniowieczu”. Prelegent omówił między innymi zróżnicowanie odżywiania ze względu na status społeczny w średniowieczu. Także takie czynniki jak religia, post determinowały kuchnię, przede wszystkim zakonną. Autor referatu zwrócił uwagę jak odmienna od współczesnej była kuchnia średniowieczna, dla większości ówczesnej populacji uboga w mięso, przyprawy, uchodzące wtedy za luksusowe.
Trzeci referat wygłoszony został przez Adama Lubockiego (Dział Fotografii, MPiMK–P w Wejherowie) pt. „Uczty szlachty pomorskiej w Prusach Królewskich”. Autor na podstawie zachowanych opisów z XVII I XVIII w, omówił aspekt wystawnych, nierzadko trwających nawet kilka dni biesiad. Kuchnia tego czasu obfitowała w przyprawy korzenne, miody pitne oraz inne przysmaki. Wiele drogich wiktuałów trafiało na stoły możnowładców w Rzeczypospolitej za pośrednictwem portu w Gdańsku.
Kolejne wystąpienie - Benity Grzenkowicz-Ropeli (Dział Sztuki i Etnografii MPiMK-P w Wejherowie) pt. „Z Ameryki na Kaszuby – historia królowej kaszubskiej kuchni – „bùlwë” dotyczyło historii ziemniaka oraz drogi jaką warzywo to „pokonało” docierając na Pomorze. Ziemniak zmienił oblicze kuchni kaszubskiej i przyczynił się do zahamowania głodu w całej Europie.
Natomiast w referacie pt. ”Szkoły haftu kaszubskiego ozdobą stołu i odzieży odświętnej” Barbara Jaedtka-Walaszkowska (prezes Klubu Haftu Kaszubskiego „Tulpa” ZK-P Wejherowo) omówiła, w retrospektywnym ujęciu: bogactwo ornamentyki, kolorów i wzorów haftu kaszubskiego i implikacji jego na strój (np. czepiec).
Konferencję zamknęło wystąpienie Romana Drzeżdżona (Dział Edukacji i Upowszechniania MPiMK-P w Wejherowie) pt. – „Kaszubski savoir vivre – zwyczaje kaszubskie „przy stole”. Autor omówił zwyczaje rodzinne i towarzyskie panujące na Kaszubach. Referent przytaczał wiele anegdot oraz przysłów ludowych. Konkluzją wykładu było stwierdzenie, iż Kaszubi wbrew obiegowym opiniom są gościnni i otwarci.
Zakończeniem części pierwszej imprezy był pokaz mody. Członkinie klubu „Tulpa” działającego przy Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim oddział w Wejherowie zaprezentowały odzież (głównie bluzki, sukienki, fartuszki) zdobioną haftem kaszubskim.
Druga część Sabatu Kaszubskiego odbywała się w muzealnym budynku Książnicy Profesora Gerarda Labudy. Bezpośrednim nawiązaniem do tematyki tegorocznego Sabatu była aranżacja dużego odświętnego stołu, który zdobiły haftowane obrusy, bieżniki, serwetki, a także liczne gadżety w formie haftowanych serwetników/chlebaczków, osłonek na butelki i czajnik (hafty wykonane przez członkinie klubu „Tulpa”). Całość dekoracji dopełniła zabytkowa (pochodząca ze zbiorów Muzeum) zastawa ceramiki z warsztatu Neclów z Chmielna.
Ostatnim punktem bogatego programu Sabatu była degustacja tradycyjnej kuchni kaszubskiej w „nowej odsłonie”, pyszne potrawy zostały przygotowane przez panie z KGW w Bolszewie pod kierownictwem p. Grażyny Groth we współpracy z p. Rafałem Nowakowskim.
Menu poczęstunku zawierało m. in.: "klasycznego" śledzia pod pierzynką, śledzia w sosie kawowym, frikasë (kurę w białym sosie z rodzynkami), zylc (galaretkę wieprzową) oraz młodzowi kùch (ciasto drożdżowe). Śledź w sosie kawowym (wg przedwojennego przepisu odnalezionego przez p. Rafała Nowakowskiego) był podawany na pieczywie z piekarni Kidzińscy w Gdańsku, którym dziękujemy za zapewnienie na „sabatowy” poczęstunek wybornego, wyrabianego metodą tradycyjną chleba.
Muzealnym koordynatorem przedsięwzięcia była Benita Grzenkowicz-Ropela.
Tekst: B.G-R, tf
Foto: Lech Spigarski, tf
