I za to, że tata pòwiedzôł, że Hitler wòjnã przegrô, më bëlë wëwiozłi.
A më bëlë wëwiozłi za to, że tata pòwiedzôł: „Przez Hitlera…”, to, pòwiedzôł, że stracą, „Niemcë stracą swòje gòspòdarstwa, i swòje majątczi stracą przez Hitlera, bò òn ju wòjnã przegrôł”. I za to, że tata pòwiedzôł, że Hitler wòjnã przegrô, a, pòwiédzmë, pò pierszi wòjnie swiatowi deklarowôł so jakò Pòlôk, no to za to më bëlë wëwiozłi.[…] W nocë, to przeważnie wieczór, czë w nocë, pòlicjô, niemiecczi policjant przëszedł, spakòwac so, i wszëscë mùszëlë so stawiec na dworzec do Kartuz. I tak tu ze Somònina no to më bëlë wëwiozłi, Flësakòwsczi, Na Glënach, wiôldżi gbùr. Pòza tim nikògò jinégò nie wëwiozlë. No, ale tu z pòwiatu to bëlë, wiele bëło wëwiozłëch: z Łapalëc, z Gôrcza, i, no, z Łôpina, ze Skrzeszewa, i tu z Banina, i z Miszewa, i tak dali. Wiele gòspòdarzi bëło wëwiozłëch.
Kaszubski Spichlerz Pamięci, projekt, który zainicjowany został dzięki dofinansowaniu ze środków Muzeum Historii Polski w ramach programu „Patriotyzm Jutra”, i który prowadzony jest przez Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, prezentuje wspomnienia pana Bernarda Goldmanna z Somonina.
Bernard Goldmann urodził się 15 października 1936 r. jako syn Marty Paweli (ur. 1902) i Alberta Goldmanna (ur. 1889). Opowiada o doświadczeniach z czasu II wojny światowej, tj. aresztowaniach i wywózkach do Niemiec, sytuacji kościoła katolickiego w Polsce tłumionego przez hitlerowców podczas okupacji niemieckiej, kwestii reparacji wojennych, czy nazistowskim systemie pracy przymusowej. Opisuje historię miłości chrześcijanki do Żyda, wyjaśnia znaczenie słowa klëka, przywołuje fakty o tzw. „ciotce Unrze” i deportacjach Polaków na Syberię. Opowieści dostępne na stronie projektu!
Zapraszamy do odwiedzania strony Kaszubskiego Spichlerza Pamięci!
https://spichlerzkaszubski.pl/page/k_posts/bernard-goldmann-80.php
